الأحد، 6 فبراير 2011

ئه رى تو زانى ...؟

* كۆنترین ئه‌لف بێی عه‌ره‌بی له‌ جیهاندا له‌ سوریا دۆزرایه‌وه‌ كه‌ له‌ 32 حه‌رف پێكهاتبوو.
* خۆر 149 ملیۆن و 600 هه‌زار كیلۆمه‌تر له‌زه‌وییه‌وه‌ دووره‌و هه‌روه‌ها قه‌باره‌كه‌شی 1300 ئه‌وه‌نده‌ی زه‌وی گه‌وره‌تره‌.
* پیاوێك به‌ناوی (vasilyevin) كه‌ له‌رووسیا ده‌ژیا له‌ دوو هاوسه‌ره‌كه‌ی 87 منداڵی هه‌بوو، ساڵی (1782) ئه‌و كاته‌ی ته‌مه‌نی 75 ساڵان بوو 83 منداڵی هه‌بوو.
* قه‌ڵه‌وترین كه‌س له‌جیهاندا ئه‌وه‌ی كه‌ تائێستا مرۆڤ بینیویه‌تی پیاوێك به‌ناوی جۆن برۆوێر بووه‌ كه‌ كێشی 635 كیلۆگرام بووه‌.
* به‌رزترین پله‌ی گه‌رمی مرۆڤ كه‌ جه‌سته‌ی بتوانێت خۆی رابگرێت 46.5 پله‌یه‌، هه‌روه‌ها پله‌ی ئاسایش ده‌بێت 35-37 پله‌ بێت.
* یه‌ك له‌سه‌ر سێی پیاوه‌ پێست ره‌شه‌كانی ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا ئه‌وانه‌ی ته‌مه‌نیان له‌نێوان 20-29 ساڵاندایه‌، یان له‌زینداندان یان له‌ژێر چاودێریی پۆلیسدان.
* گه‌وره‌ترین كتێب له‌جیهان له‌ كتێبخانه‌ی به‌رلینه‌ كه‌ به‌ ئه‌تڵه‌سی جوگرافیا ده‌ناسرێت و به‌رزییه‌كه‌ی 2 مه‌ترو پانییه‌كه‌ی مه‌ترێكه‌.
* له‌نێوان ساڵانی 1707-1782 ژنێك له‌ رووسیا 16 دووانه‌و 7 سیانه‌ و 4 چواره‌ی له‌سكدا بوو و له‌نێوان ساڵانی 1725-1765 هێناونیه‌ته‌ دونیا.
* پرۆفیسۆر شێخ محه‌مه‌د عه‌بدول ئیبراهیم له‌زانكۆی قاهیره‌ له‌ته‌مه‌نی 150 ساڵیدا كۆچی دوایی كردووه‌، تا ته‌مه‌نی 105 ساڵی ئه‌و كات ژیانی خێزانی پێكهێناوه‌و 5 منداڵی هه‌بووه‌.
* له‌ده‌شتی ئه‌ته‌كه‌مه‌ 400 ساڵه‌ باران نه‌باریوه‌، ئه‌و بارانه‌شی كه‌ ده‌بارێت له‌هه‌وادا ده‌بێته‌ هه‌ڵم و ناكه‌وێته‌ سه‌ر زه‌وی.
* زه‌رافه‌ ده‌نگه‌ ژێی نییه‌.
* حوشتر سێ برۆی هه‌یه‌.
* مێشووله‌ ده‌توانێت به‌خێرایی 8 كیلۆ مه‌تر له‌سه‌عاتێكدا بڕوات.
* زمانی زه‌رافه‌ 35 سانتیمه‌تر درێژه‌.
* ئسته‌كۆز تاكه‌ بوونه‌وه‌ره‌ له‌ جیهان كه‌ ره‌نگی خوێنی شیینه‌
* تیمساح ناتوانێت زمانی بۆ ده‌ره‌وه‌ ده‌ربهێنێت.
* كه‌ره‌كێوی له‌سه‌رو ره‌نگه‌ سپییه‌كه‌یه‌وه‌ خه‌تی ره‌شی تێدایه‌.
* له‌ به‌رواری 12/4/1961 یه‌كه‌م مرۆڤ به‌ناوی یوری گاگارین گه‌شتی ئاسمانی كرد.
* كۆنترین زانكۆ له‌جیهان زانكۆی ئه‌لئه‌زهه‌ره‌ له‌ میسر كه‌ ساڵی 989 دروستكراوه‌.
* Ganesh Sittampalamdır بچووكترین قوتابی زانكۆیه‌ كه‌ ته‌مه‌نی یانزه‌ ساڵ و نیوه‌.
* یه‌كه‌م تونێلی ژێر زه‌وی كه‌ درێژییه‌كه‌ی 1 كیلۆ مه‌تر بووه‌ چوار هه‌زار ساڵ له‌مه‌وبه‌ر له‌ عیراق له‌ژێر رووباری فوراته‌وه‌ دروستكراوه‌.
* پاراگوای یه‌كێكه‌ له‌ و وڵاتانه‌ی كه‌ بارانی به‌درێژایی ساڵ لێده‌بارێت تا ئه‌و راده‌یه‌ی كه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ناوه‌ستێته‌وه‌.
* له‌جیهان نزیكه‌ی 2000 نه‌ته‌وه‌و 3000 جۆر زمانی جیاواز هه‌یه‌.
* درێژترین جه‌نگ له‌ جیهاندا جه‌نگی نێوان ئینگلته‌ره‌و فه‌ره‌نسا بووه‌ كه‌ 115 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر له‌نێوان ساڵانی (1338-1453) روویداوه‌.
* مرۆڤ نزیكه‌ی 102 هه‌زار موو له‌ قژی و نزیكه‌ی 20 هه‌زاریش له‌هه‌موو جه‌سته‌ی هه‌یه‌ و ئه‌و مووانه‌ رۆژانه‌ی 0.35 بۆ 0.40 ملم زیاد ده‌كه‌ن.
* پیاوێك له‌ ئینگلته‌ره‌ به‌ناوی تۆماس كۆرێن 207 ساڵ ژیاوه‌.
* به‌ته‌مه‌نترین مرۆڤ له‌ جیهانیشدا له‌ وڵاتی چین بووه‌ كه‌ 253 ساڵ ژیاوه‌ (1680-1933).
* شاخێكی به‌فراوی نزیكه‌ی 20 ملیۆن تۆن ده‌بێت.
* به‌هێزترین ئه‌ندامی جه‌سته‌ی مرۆڤ زمانییه‌تی.
* مرۆڤه‌كان 10% ی مێشكی به‌كار ده‌هێنێت.
* مرۆڤه‌كان له‌ ماوه‌ی 7 ده‌قیقه‌دا ده‌چێته‌ قووڵایی خه‌و.
* كێشی ئاوی گه‌رم له‌ ئاوی سارد قورستتره‌.
* له‌كاتی پیاز چاككردن بنێشت بخۆین رێگر ده‌بێت له‌به‌رده‌م فرمێسكی چاوه‌كانت.
* دره‌ختی بامبوو به‌هێزترین دره‌خته‌ له‌ جیهان كه‌ زۆر به‌ زوویی گه‌وره‌ ده‌بێت كه‌ رۆژانه‌ (90) سم زیاد ده‌كات.

ليست هناك تعليقات:

إرسال تعليق